Λίγα συνοπτικά στοιχεία για τον Ρωσσικό καπιταλισμό

Οι ρώσσοι κεφαλαιοκράτες, με τη γρήγορη συγκρότησή τους σε αστική τάξη κατά τη δεκαετία της παλινόρθωσης (του '90) αποτέλεσαν καρπό μιας πρωτοφανούς διαδικασίας γένεσης, ως προϊόν συμπαραγωγής με το κράτος τους.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, όπως και η γενική ταυτότητα του κοινωνικοοικονομικού τους πλαισίου ως κρατικομονοπωλιακή καπιταλιστική οικονομία, απομένουν να μελετηθούν, όσο κι αν είναι ελκυστική η προοπτική απαλλαγής από τον κόπο αυτό με την καταφυγή σε εύκολες ιστορικές παρομοιώσεις (όπως αυτή με το λεγόμενο κρατικό καπιταλισμό).
Τέτοια σχήματα μπορεί να έχουν τη χρησιμότητά τους ως τίτλοι - το να υποκαταστήσουν όμως τη συγκεκριμένη ανάλυση συγκεκριμένης κατάστασης, που για να γίνει απαιτεί «όλα τα στοιχεία» (για να παραφράσουμε το Λένιν), οδηγεί κατευθείαν σε μετωπική με τον τοίχο της πραγματικότητας και σε περιθωριοποίηση, ή στην καλύτερη περίπτωση συντριβή από τον αντίπαλο.

 Όποιος έχει να διαθέσει χρόνο και ενδιαφέρεται για το θέμα, ας προσπαθήσει καλύτερα να συμβάλλει σε αυτό το πιεστικό καθήκον, αντί να τροφοδοτεί αεροβατούσες συζητήσεις.

ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ 

Από την άποψη του ονομαστικού ΑΕΠ, η Ρωσσία είναι σήμερα στα μεγέθη της Ιταλίας (8η παγκοσμίως), γίνεται όμως 5η και λίγο μεγαλύτερη από τη Γερμανία αν υπολογιστεί η αγοραστική δύναμη του ΑΕΠ. Μια σειρά από άλλα «φυσικά» οικονομικά μεγέθη και ποιότητες, από τον αριθμό διαστημικών εκτοξεύσεων ώς το μήκος του εξηλεκτρισμένου σιδηροδρομικού δικτύου συνάδουν με τη γενική εικόνα του πειρατή που έκανε ρεσάλτο σε μια υπερδύναμη. Μπορεί λοιπόν κανείς ν'αρχίσει τη γνωριμία με την πραγματικότητα του ρωσσικού καπιταλισμού από τις παρακάτω λίστες, που βρέθηκαν πανεύκολα στο γουέμπ:

α,Σημαντικοί κρατικοί επιχειρηματικοί όμιλοι στη Ρωσσία (2011)
β.Σημαντικοί ιδιωτικοί επιχειρηματικοί όμιλοι στη Ρωσσία (2011)
γ.Σημαντικοί ρωσσικοί χρηματιστικοί όμιλοι (2011)

Ενδιαφέρουσες είναι και οι επόμενες που σκιαγραφούν την παρουσία του ρωσσικού κεφάλαιου στην Ουκρανία
-Σημαντικές ρωσσικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ουκρανία (2010)
-Σημαντικοί ρωσσικοί χρηματιστικοί όμιλοι που δραστηριοποιούνται στην Ουκρανία (2011)

Μια χονδροειδής αποτύπωση του καπιταλιστικού συμπλέγματος δίνεται στους εξής χάρτες συμμετοχών (στοιχεία 2013-2014, πηγή).
Βιομηχανικό κεφάλαιο
 
Τράπεζες/Χρηματιστικοί όμιλοι
 
Ενέργεια
 
Υδρογονάνθρακες
 
Ασφάλειες

Για να βοηθήσουμε την πρώτη ανάγνωση του διαγραφόμενου τοπίου δίνουμε τα εξής highlights:

• 0) Το κράτος είναι ο πρώτος μονοπωλιστής, κατέχοντας Sberbank, VTB, Rosneft, Gazprom, Σιδηροδρόμους κ.α.

• 1) Ο βιομηχανικός όμιλος Gazprom κατέχει τη Gazprombank και το συνταξιοδοτικό "Gazfond" (που δεν ανήκει στο στενό δημόσιο τομέα). Επίσης τον ασφαλιστικό όμιλο "SOGAZ" και ελέγχει το μάνατζμεντ της "Leader" (επενδυτικό-συνταξιοδοτικό ταμείο).

• 2) Ο γνωστός «ολιγάρχης» Vekselberg κατέχει το Renova Holding (με έδρα τις Μπαχάμες), στο οποίο ανήκει ο ρωσσικός όμιλος εταιριών "Renova", που κατέχει τη "Metcombank" και το μεγάλο της συνταξιοδοτικό ταμείο. Ταυτόχρονα ο εν λόγω τραπεζικός όμιλος κατέχει τη μονάδα έγχρωμης μεταλλουργίας "Kamensk-Ural Plant of Non-Ferrous Metals", την κατασκευαστική KORTROS, εταιρία χαρτοφυλακίου που ελέγχει τοπικά αεροδρόμια, έχει ποσοστό ελέγχου στην "Acad" και την Ural Turbine Works, και λοιπές εταιρίες. Ο Vekselberg κατέχει επίσης μέρος της "Rusal" (συνιδιοκτήτης της "Norilsk Nickel").

• 3) Οι Alisher Usmanov, Vladimir Skoch και Farhad Moshiri κατέχουν μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες χαρτοφυλακίου επιχειρήσεων μεταλλευτικών και μεταλλουργικών δραστηριοτήτων, τη "Metalloinvest", που κατέχει μεταξύ άλλων την επιχείρηση κατεργασίας ορυκτών Lebedinsky Mikhailovsky, την χαλυβουργική Oskol Electric Steel Works, την "Ural Steel" και άλλες βιομηχανικές επιχειρήσεις. Έχουν επίσης τη δική τους τράπεζα (Round).

• 4) Είναι δύσκολο ν'απαριθμηθούν οι επιχειρήσεις που βρίσκονται στον έλεγχο και την κατοχή του Prokhorov. Μεταξύ άλλων, μέσω της Onexim Holdings Ltd (Κύπρος), κατέχει την εταιρία LEDs "OptoGaN", την κατασκευαστική Opin, τον πάροχο ενεργειακού δικτύου "Quadra", και πολυάριθμα ΜΜΕ. Ταυτόχρονα του ανήκει η μεγάλη τράπεζα "Renaissance Credit", η επίσης μεγάλη επενδυτική "Renaissance Capital", καθώς και μέρος του κολοσσού "Rusal".

• 5) Ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στη Ρωσσία, ο Vladimir Yevtushenko διαθέτει πακέτο ελέγχου (64.2%) στη μετοχική σύνθεση της γνωστής και στην Ελλάδα AFK "Sistema", 89% της Bashneft και 92% του δικτύου διανομής ΗΕ της Μπασκιρίας. Επίσης δίκτυο από ΜΜΕ και αλυσίδες καταστημάτων λιανεμπορίου.

• 6) Ο Deripaska κατέχει την εταιρία χαρτοφυλακίου "Basic Element", που με τη σειρά της κατέχει την "Ingosstrakh", την τράπεζα "Union", το συνταξιοδοτικό ταμείο "Social" καθώς και μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων στον κλάδο μηχανοκατασκευών και engineering, κατασκευαστικές και εταιρία χαρτοφυλακίου συμμετοχών σε αγροκτηνοτροφικές επιχειρήσεις.

• 7) Ο βασιλιάς της βότκας Roustam έχει την "Russian Standard", που κατέχει τράπεζα, ασφαλιστική, και φυσικά πολυάριθμες μονάδες παραγωγής οινοπνεύματος.

• 8) Ο Agalarov κατέχει το κονσέρν Crocus Group, μέρη του οποίου είναι η κατασκευαστική "Crocus", η εφοδιαστική (logistics) "Crocus-Logistic" και η "Crocus Bank."

• 9) Οι ρωσσικοί σιδηρόδρομοι εκτός των κυρίων δραστηριοτήτων τους, κατέχουν το συνταξιοδοτικό "Welfare", και μεγάλο μέρος της επενδυτικής τράπεζας "KIT Finance".

• 10) Ο Dmitry Pumpyanskiy μέσω του ομίλου "Ekaterinburg" κατέχει το 98% της "SKB-Bank", και συμμετέχει στην TMK Steel Ltd με το πλειοψηφικό 71,1%.

• 11) Ο Anatoly Sedykh κατέχει το 80% του κεφαλαίου της United Metallurgical Company (χαλυβδόφυλλα, τροχήλατο υλικό για σιδηροδρόμους κτλ), καθώς και 60% της Metallinvestbank.

• 12) Στον Mikail Shishhanov ανήκει σχεδόν εξολοκλήρου (98,6%) η "Binbank" και το 95% της κατασκευαστικής "Inteko".

• 13) Οι Alekperov και Leonid Fedun συμμετέχουν στη "LUKOIL" και τον όμιλο "Capital", που κατέχει την τράπεζα "Petrokomerts." Ο Alekperov έχει ακόμα συμφέροντα στη χρηματιστική "Uralsib" (που μεταξύ άλλων είναι ιδιοκτήτης της ομώνυμης τράπεζας).

• 14) Η κρατική Vneshtorgbank κατέχει την κατασκευαστική "VTB-Development".

• 15) Η κρατική Sberbank διαθέτει τη μονάδα συναρμολόγησης αυτοκινήτων "Derveis" στο Cherkessk, τις κατασκευαστικές "Krasnaya Polyana", "Rublyovo-Arkhangelsk" και άλλες.

• 16) Η "Rosneft" (τμήμα της "Rosneftegaz") κατέχει την Πανρωσσική Τράπεζα Περιφερειακής Ανάπτυξης.

• 17) Η τράπεζα MDM Bank κατέχει την "Siberian Coal Energy Company".

• 18) Η εταιρία χαρτοφυλακίου "Guta" κατέχει τη "Guta-Bank," καθώς και 15 εργοστάσια ζαχαρωδών, ξενοδοχεία, νοσοκομεία και κατασκευαστικές.

• 19) Η εταιρία χαρτοφυλακίου "Don invest" συμπεριλαμβάνει την ομώνυμη τράπεζα, μονάδες μηχανοκατασκευών, μέσων μεταφοράς και βιομηχανίες τροφίμων.

• 20) Η εταιρία χαρτοφυλακίου JSC τον τεχνολογικό όμιλο Altai, τη Λαϊκή Βιομηχανική Τράπεζα και ευρύ φάσμα βιομηχανιών.

ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Εν κατακλείδι, η σύμφυση του τραπεζικού με το βιομηχανικό κεφάλαιο είναι προφανής, καθώς και η συγκέντρωσή του σε μια χούφτα κεφαλαιοκρατών. Όμως, μια μεγάλη διαφορά από τη σημερινή ιμπεριαλιστική Δύση, είναι οτι η διαδικασία της συγκέντρωσης/συγκεντροποίησης καθοδηγήθηκε από τη βιομηχανία - ήταν άλλωστε αυτή η συγκεντρωμένη υποδομή η οποία αρχικά αλώθηκε, οι τράπεζες είχαν πολύ διαφορετικό ρόλο στο σοσιαλισμό.

Πρέπει ν'ανατρέξουμε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και τη γέννηση του ιμπεριαλισμού για να δούμε την κυριαρχία του ίδιου προτσές στη Δύση, χωρίς να σημαίνει οτι το φαινόμενο εξέλιπε στη σημερινή εποχή - αρκεί να δει κανείς πχ τις τραπεζικές δραστηριότητες της General Electric. Στη Ρωσσία έχουμε επίσης περιπτώσεις που τράπεζες συγχωνεύτηκαν με βιομηχανικές επιχειρήσεις.

Η συγκέντρωση χρηματιστικού κεφαλαίου πάντως συνολικά υπολείπεται του Δυτικού καπιταλισμού, και της Κίνας. Όσο και αν η κατάσταση άλλαξε αλματωδὠς από την πρώτη κρίση του 98. Μόνον ο κρατικός καπιταλιστής βρίσκεται στα μέτρα συγκέντρωσης της Δύσης.

 (Βασισμένο σε αυτό)