الفكر العام

Δυστυχώς δε σκαμπάζω γρυ από αραβικά. Ο τίτλος του μπιλιέτου, είναι μετάφραση (αυτόματη...) ενός θαυμάσιου όρου, που έλκει την καταγωγή του στο Μαρξ, και περιγράφει κατά τη γνώμη μου αυτό που πρωτοπορεί στον ξεσηκωμό που γενικεύεται στον αραβικό κόσμο: general intellect.

Τα μεταλλαγμένα "αραβοσοσιαλιστικά καθεστώτα" - ονομάζω έτσι τα μετααποικιακά καθεστώτα στον αραβικό κόσμο - με την εξαίρεση του Μαρόκου, της Ιορδανίας, των πετρο-μοναρχιών και του Λιβάνου, και του κατεχόμενου Ιράκ - βρίσκονται εκ νέου σε βαθύτατη πολυδιάστατη κρίση.

Η κατάλυση της αποικιοκρατίας είχε σαν επακόλουθο τη βαθμιαία επικράτηση μιας (λίγο πολύ) "εθνικής", "φωτισμένης γραφειοκρατίας",  με πυρήνα τη ντόπια ελίτ που στρατεύτηκε στον αντιαποικιακό αγώνα και επίκεντρό της το στρατό. Αυτή έφερε μια σειρά προοδευτικά επιτεύγματα στις υποδομές, την υγεία, τη μόφωση, τη θέση της γυναίκας, το δίκαιο κτλ.

Από τη δεκαετία του 70, ο προοδευτικός αυτός χαρακτήρας αδυνατίζει και τελικά ακυρώνεται ολότελα, με την ολοκλήρωση ενός διπλού και αντιφατικού προτσές: τη συγκρότηση της άρχουσας ελίτ σε κλασσική αστική τάξη, και την επικράτηση σε αυτήν δομικών αρχαϊκών χαρακτηριστικών (φάρες, σόγια...)  Πρώτοι πρώτοι και από νωρίς την πληρώσαν βέβαια οι κομμουνιστές, που το "πήγαιναν αλλού".

Η πρώτη κρίση ανάπτυξης στα καθεστώτα αυτά, σε συνδυασμό με την εκρηκτική πληθυσμιακή δυναμική που μεταμόρφωσε εντελώς το προφίλ των αντίστοιχων κοινωνιών
και με την "ιστορική μαγιά" των θρησκευτικών ελίτ, έφερε τους ισλαμιστές στο προσκήνιο ως νέα πολιτική δύναμη.

Τότε, κάπου στη δεκαετία του 80 ή του 90, η άρχουσα τάξη στις χώρες αυτές (γενίκευση που δε μπορεί να αναλυθεί σε όλες της τις διαφορετικές πτυχές στα πλαίσια ενός μπιλιέτου...) έπαιξε ένα ρόλο επιτήδειου μεσολαβητή: εξασφάλισε τη στήριξή της από τους παλιούς αποικιοκράτες και γενικά τη Δύση  (ολοκληρώνοντας την προδοσία των στόχων των παλιών εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων που τη γέννησαν...), έναντι ενός ψευτοκοινοβουλευτικού λίφτιγκ και ενεργού κατεδαφίσεως όλων των θεσμών του πυρήνα της εθνικοποιημένης οικονομίας. Ταυτόχρονα, υιοθέτησε επιλεκτικές πλευρές του ισλαμιστικού σκοταδισμού (πράγμα που εκφράστηκε συγκεκριμενα με πισωγυρίσματα στο δίκαιο, τη θέση της γυναίκας κτλ), αλλά και παροχέτευσε τα "λυσασμένα σκυλιά" του μουσουλμανικού φανατισμού σε κάθε βρώμικη επιχείρηση του "μεγάλου παίγνιου" των δυτικών, με αποκορύφωμα το Αφγανιστάν.  Όποιος δε δεν συμμορφώθηκε με αυτή τη γραμμή και θέλησε να προσθέσει τις δικές του "πινελιές", πνίγηκε στο αίμα του λαού του...

Η σημερινή κρίση βρίσκει αυτά τα καθεστώτα σε δεινή θέση: έχοντας δημιουργήσει το "νεκροθάφτη" τους, τις στρατιές νέων κυρίως ανθρώπων, χωρίς αύριο, με ασύγκριτα μεγαλύτερη μόρφωση από τις προηγούμενες γενιές και πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις, αδυνατούν να καλύψουν τις στοιχειώδες προσδοκίες τους για ευημερία, δικαιοσύνη και δημοκρατία.

Είναι αυτοί οι άνθρωποι που πρωτοστατούν στον αναβρασμό, στην εξέγερση που ξήλωσε το Μπεν Αλί και σε αυτή που έστειλε το σόι του Μουμπάρακ στο Λονδίνο.
Το τι θα επακολουθήσει, προφανώς δεν έχει διόλου κριθεί.
Να σημειώσουμε όμως ορισμένα πρώτα συμπεράσματα:
-αρκούν λίγες μέρες για να κονιορτοποιηθούν τα στερεότυπα περί "φανατισμένων", "εκ φύσεως ανεπίδεκτων στη δημοκρατία", "καθυστερημένων" αράβων.
-η πολιτική "καμμένης γης" που εφάρμοσαν για 40 χρόνια τα καθεστώτα αυτά, εξοντώνοντας κάθε πολιτική έκφραση του εργαζόμενου λαού, καταδικάζει και τα ίδια τα καθεστώτα και τις προοπικές προοδευτικών εξελίξεων.
-οι δυτικοί αν και τρέχουν με αμηχανία πίσω από τις εξελίξεις, κατανοούν οτι το παιχνίδι που παίζεται είναι τεράστιο και θα διαθέσουν τα αναγκαία μέσα, στο βαθμό που τους το επιτρέπει η εξασθένισή τους βέβαια, για να ελέγξουν την κατάσταση.
-οι ίδιοι φαίνεται πόσο πιο ανακουφισμένοι είναι με τα αρχαϊκά μοναρχικά καθεστώτα. Το τι δυναμική μπορεί να αναπτυχθεί εκεί, παραμένει άγνωστο. Οψόμεθα...
-στην Αίγυπτο, φαίνεται οτι ο Μουμπάρακ έχει εμπλακεί σε ένα χοντρό παζάρι με τον εξωτερικό παράγοντα καταρχήν, παζάρι που περιέχει ουκ ολίγους εκβιασμούς. Φαίνεται μια βραχυπρόθεσμη τακτική του να κάνει μπάχαλο τη χώρα, με κοινούς εγκληματίες, ώστε να ωριμάσει η αναγκαιότητα επιβολής της "τάξεως" από το μηχανισμό του. Τα μηνύματα συγκλίνουν οτι προς το παρόν, ο στρατός δεν έχει εκδηλώσει ανυπακοή, αλλά η κατάσταση παραμένει αμφίρροπη - ίσως στη βάση του στρατού τα πράγματα να μην είναι τόσο ενιαία (αναλυτές υποστηρίζουν οτι οι ένοπλες δυνάμεις αν διαταχθούν να συγκρουστούν με τα πλήθος, θα συνταχθούν μαζί του). Τουλάχιστο όμως, προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, προετοιμάζοντας και τα νώτα του σε περίπτωση εσπευσμένης παράδοσης σε "διάδοχη λύση". Αποφασιστικό του πλεονέκτημα, είναι η απουσία πολιτικής καθοδήγησης στο κίνημα του εξεγερμένου αιγυπτιακού λαού.
-η θεωρία του "αδύναμου κρίκου" αποδεικνύει για άλλη μια φορά τη γενικότητά της. Από αλλού αναμενόταν, από αλλού ήρθε η μεγάλη αναταραχή... που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, με όλη τη μη-καθαρότητά της, ως η εμφάνιση στο προσκήνιο του αραβικού κόσμου, του general intellect, των προσδοκιών και των διεκδικήσεών του.
UPDATE 31/1
Εν αναμονή των πανεθνικών/πανεργατικών κινητοποιήσεων που έχουν εξαγγελθεί για αύριο, η μοίρα του Μουμπάρακ φαίνεται καταδικασμένη: επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση που μεταφέρουμε πιό πάνω, ο εκπρόσωπος Τύπου του στρατού δηλώνει με κάθε επισημότητα οτι οι ένοπλες δυνάμεις δεν προτίθενται να χτυπήσουν τα πλήθη, παντοειδείς εκπρόσωποι του παλαιού κατεστημένου πετάγονται για ένα ταξιδάκι σε πιό ήσυχα μέρη, ενώ οι προετοιμασίες για "διάδοχη λύση" προχωρούν πυρετωδώς...
UPDATE 2/2
Στην Αίγυπτο, εντείνεται το σχεδιασμένο μπάχαλο για το οποίο μιλούσαμε, με το καινούργιο στοιχείο της φυσικής σύγκρουσης με το λαό. Όλοι οι σμπίροι, οι ασφαλίτες του καθεστώτος μαζί με άλλα καλά στοιχεία, κλέφτες/μαχαιροβγάλτες κτλ ρίχτηκαν στο κλαρί. Ας σημειωθεί με την ευκαιρία οτι το πώς θα αντιδράσει/αλληλεπιδράσει με τον εξεγερμένο λαό η κοινωνική βάση που στηρίχθηκε στο καθεστώς για να πλουτίσει, ή να επιβιώσει είναι μια πολύ δύσκολη παράμετρος των εξελίξεων.
Η καταφανής τακτική Ονδουρας, από μεριάς  της αυτοκρατορίας (μεταφέρω εδώ και υιοθετώ αυτόν τον πετυχημένο χαρακτηρισμό), εκτιμάται οτι όχι απλώς δεν θα κρατήσει το Μουμπάρακ, αλλά εγκυμονεί τη μερική απώλεια ελέγχου της κατάστασης σε μέρος του αραβικού κόσμου. Ανέβηκαν τα στοιχήματα και αυτή θα μπορούσε να είναι κάλλιστα η τελευταία επιχείρηση αυτού του εμβλήματος της σαπίλας των αραβικών καθεστώτων, ενώ το συμμάζεμά της, η πρώτη της διάδοχης λύσης που λέγεται οτι ψήνεται στα κογκλάβια της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας...

UPDATE 11/2
Την κάνουμε σιγά-σιγά... Η σύνταξη του βραδυνού δελτίου του ΜΕΓΚΑ θα είναι πονοκέφαλος :-)